منظور از سبد سهام چیست؟
بعد از سال ۱۳۴۶ که قانون بورس اوراق بهادار تصویب و بورس راه‌اندازی شد به تدریج و طی ۱۳ سال تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس افزایش پیدا کرد تا اینکه انقلاب اسلامی ایران پیروز و پس از دو سال درگیر جنگ با عراق شد. با اتمام جنگ و با شروع اصلاح و آبادانی در سطح کشور در سال ۱۳۶۹ بورس اوراق بهادار جان دوباره‌ای گرفت و همسو با فعالیت‌های عمرانی دولت، بورس نیز تقویت شد و بر تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس افزوده شد. به مرور و با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال ۱۳۸۴ بر اهمیت جایگاه بورس نزد سیاستمداران تأکید شد و به مرور سعی بر آن شد تا تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس افزایش یابد به‌گونه‌ای که در حال حاضر بیش از ۵۰۰ شرکت در بورس پذیرفته شده‌اند و در حال حاضر سهام آن‌ها در بازارهای مختلف بورس در حال معامله است. بنابراین با توجه به تنوع زیاد این شرکت‌ها و برای داشتن یک سرمایه‌گذاری بهینه لازم است تا با مفاهیم پایه‌ای بورس آشنا باشیم. یکی از این مفاهیم سبد سهام است که در خانه سرمایه به آن می پردازیم
سبد سهام چیست؟
سبد سهام
سبد سهام به مجموعه سهام خریداری‌شده توسط شما اشاره دارد. برای مثال وقتی شما ۲۰ میلیون تومان برای سرمایه‌گذاری در بورس اختصاص می‌دهید و آن را بین چهار سهم مختلف تقسیم می‌کنید در واقع یک سبد سرمایه‌گذاری تشکیل داده‌اید. حال که به صورت مثال با مفهوم سبد سهام آشنا شدید اشاره‌ای به تعریف علمی آن نیز خواهیم داشت. سبد سهام یا همان پرتفوی به این موضوع اشاره می‌کند که شما بایستی سرمایه خود را بین چندین دارایی مالی مختلف (که در این مقاله منظور سهام است) تقسیم نمایید تا از این دریچه ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهید. اصطلاحی در دنیا رایج هست که می‌گوید: “هیچ‌گاه تمام تخم‌مرغ‌هایت را در یک سبد نگذار”
اما مهم‌تر از مفهوم سبد سهام نکات پیرامونی هست که بایستی در کنار مفهوم سبد سهام بدانید تا بتوانید یک سرمایه‌گذاری موفق داشته باشید. اولین و مهم‌ترین مقاله که موجب شده تا اصطلاح پرتفوی اهمیت بسیار زیادی پیدا کند مفهومی به نام ریسک است. ریسک که به معنای خطر است در مفهوم سرمایه‌گذاری به معنی در خطر افتادن سرمایه شما است.
از آنجایی که در بازار بورس اطمینان سپرده بانکی وجود ندارد در نتیجه امکان کاهش ارزش سرمایه شما در نتیجه اشتباه در سرمایه‌گذاری وجود دارد. لازم به ذکر است که در سپرده‌های بانکی به صورت دستوری نرخی را تحت عنوان سود سپرده تعیین می‌کنند و تمامی بانک‌ها ملزم به پرداخت این سود سپرده هستند اما در بازار بورس قیمت سهام صرفاً بر اساس عرضه و تقاضای سرمایه‌گذاران شکل می‌گیرد و دلیل این عرضه و تقاضا تحلیلی است که در پشت سهام مختلف انجام می‌پذیرد. بنابراین اگر شما به درستی قوانین سرمایه‌گذاری را رعایت ننمایید آنگاه این موضوع می‌تواند منجر به خرید سهم در نقطه نامناسب شود و در نهایت موجب افول ارزش ریالی سرمایه شما در نتیجه تحمیل زیان به شما گردد و در حقیقت ریسک به همین موضوع اشاره دارد.
بنابراین وظیفه شما به عنوان یک سرمایه‌گذار این هست که سهامی را خریداری نمایید که دارای بیشترین بازدهی با کمترین ریسک ممکن گردد. هم‌چنین بایستی توجه فرمایید که یک اصل در سرمایه‌گذاری وجود دارد که بازدهی بیشتر با ریسک بیشتری همراه هست اما این موضوع را با عنایت به نکات مختلف می‌توان مدیریت کرد.
از منظر معامله‌گری افراد حاضر در بورس به چندین دسته تقسیم می‌شوند:
سبد سهامسفته‌بازان و نوسان گیران که معمولاً سرمایه سنگینی را در یک سهم با هدف کسب سود محدود ۵ الی ۲۰ درصدی در مدت زمان کوتاهی تخصیص می‌دهند و معمولاً این افراد اشتیاق زیادی به انجام معاملات متعدد دارند و به شدت ریسک‌پذیر هستند.
سبد سهامافراد به شدت ریسک گریز که این افراد در سهامی سرمایه‌گذاری می‌کنند که دارای کمترین ریسک بوده و سود نقدی جذابی را تقسیم کند.
سبد سهامسرمایه‌گذاران که این افراد به دنبال کسب حداکثر بازدهی هستند در حالی که ریسک معقولی را می‌پذیرند. نکاتی که در ادامه خدمتتان شرح داده می‌شود در مورد افرادی صدق پیدا می‌کند که در دسته دوم یا سوم قرار می‌گیرند که جالب است بدانید که بیش از ۹۰ درصد سرمایه‌گذاران در این دو دسته قرار می‌گیرند، بنابراین به احتمال زیاد شما نیز در این دو دسته قرار می‌گیرید.
نکاتی بسیار مهم پیرامون داشتن یک سبد سرمایه‌گذاری بهینه
سبد سهامهیچ‌گاه تک سهم نشوید
در رابطه با این موضوع اشاره‌ای در ابتدای مقاله داشتیم. یکی از بزرگ‌ترین خطاهایی که سرمایه‌گذاران مرتکب می‌شوند این است که یک سهم را تحلیل می‌کنند و فکر می‌کنند که می‌توانند با خرید همان یک سهم سود بزرگی را نصیب خود نمایند غافل از اینکه ریسک بسیار بزرگی را می‌پذیرند، چون همواره احتمال خطای انسانی در تحلیل سهام و اشتباه در تحلیل وجود دارد. هم‌چنین این احتمال وجود دارد که در نتیجه سیل یا زلزله یا هر دلیل دیگری کلاً آن شرکت از فعالیت باز ایستد و به همین دلایل اگر شما تک سهم شوید آنگاه سرمایه شما با خطر جدی روبه‌رو می‌شود.
برای این موضوع مثال‌های متعددی وجود دارد که برای نمونه دو مورد را خدمتتان شرح می‌دهیم: سهام شرکت کنتورسازی ایران پس از اینکه برای مدت زمان زیادی به لحاظ قیمتی در محدوده کوچکی نوسان می‌کرد با اخبار انعقاد قراردادهای متعدد جذاب مورد توجه بازار قرار گرفت و به یک‌باره هر روز با صف خرید روبه‌رو می‌شد و قیمت سهم بیش از ۷۰ درصد رشد کرد اما وقتی سهم به اهداف قیمتی بالایی رسید با این خبر روبه‌رو شد که تمامی حواشی مثبت پیرامون سهم کذب بوده و از آن زمان نماد این شرکت یعنی آکنتور برای چند سالی هست که بسته شده است.
یکی دیگر از سهام مربوط به های وب است. این سهم وقتی عرضه اولیه شد با رشد ناشی از عرضه اولیه کار خود را آغاز کرد و پس از مدتی اخبار مثبتی پیرامون قراردادهای بزرگ این شرکت منتشر شد و جو مثبت پیرامون سهم ادامه پیدا کرد و بازدهی ناشی از این سهم به بیش از ۱۰۰ درصد رسید اما گس از مدتی نماد سهم بسته شد و برای مدت بیش از شش ماه نماد بسته بود و پس از مشخص شدن بسیاری از ایرادات در شیوه شناسایی درآمد در این شرکت نماد با افت سنگینی بیش از ۳۰ درصدی همراه شد. دو مثال فوق نشان‌دهنده این موضوع هستند که شما به عنوان یک سرمایه‌گذار هرگز نباید تک سهم شوید حتی اگر دلایل متقنی مبنی بر رشد بیش ار ۱۰۰ درصدی قیمت دارید.
سبد سهامسرمایه خود را بین ۵ تا ۱۰ سهم اختصاص بدهید
پیش از تبیین این بخش لازم است تا شما را با دو مفهوم ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک آشنا نماییم. ریسک سیستماتیک به ریسک ناشی از مسائل کلان سیاسی، اقتصادی می‌گویند که در نتیجه وقوع آن کلیت بازار را دربر می‌گیرد و محدود به یک سهم خاص نمی‌شود. در مقابل ریسک غیر سیستماتیک به ریسکی گفته می‌شود که خاص یک شرکت است مانند آتش‌سوزی در انبار یک شرکت. حال که با مفهوم دو ریسک فوق آشنا شدید لازم به ذکر است که مطالعات علمی نشان داده است که با تشکیل یک پرتفوی به خوبی متنوع شده متشکل از ۵ الی ۱۰ سهم می‌توانید ریسک غیرسیستمانیک را به حداقل برسانید (به ریسک غیر سیستماتیک ریسک قابل حذف نیز می‌گویند).
سبد سهامسهام خود را از بیش از دو صنعت انتخاب نمایید
خرید ۵ سهم از یک صنعت تفاوت چندانی با تک سهم شدن ندارد و با انجام این کار ریسک بسیار بزرگی را به خود تحمیل می‌کنید. عنایت داشته باشید که یکی از بهترین پیشنهاد‌ها موجود خرید سهام از سه صنعت متفاوت است تا از این دریچه در صورتی که یک صنعت با افول سنگینی مواجه شد ارزش سبد سهام شما افت سنگینی نداشته باشد.
سبد سهاموزن سرمایه‌گذاری در سهام را منطقی انتخاب نمایید
لازم به ذکر است که تقسیم سرمایه به ۵ سهم صرفاً کفایت نمی‌کند بلکه بایستی درصد سرمایه‌گذاری در هر سهم را نیز رعایت نمایید. استانداردترین حالت ممکن تخصیص حداکثر ۲۰ درصد سرمایه به یک سهم است. نقطه مقابل این موضوع این است که شما ۸۰ درصد سرمایه خود را به یک سهم اختصاص بدهید و ۲۰ درصد باقیمانده را بین ۴ سهم تقسیم نمایید، با انجام این کار عملاً ریسک سرمایه‌گذاری خود را افزایش داده‌اید. فرض کتید شما ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه دارید و ۸۰ میلیون تومان آن را به سهم الف اختصاص می‌دهید و ۲۰ میلیون باقیمانده را بین ۴ سهم دیگر تقسیم می‌نمایید. حال اگر سهم الف خلاف تحلیل شما پیش برود و شما با زیان ۲۰درصدی مواجه شوید ۱۶ میلیون تومان ضرر خواهید دید در حالی که اگر مدیریت سرمایه را رعایت کرده و فقط ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان به این سهم اختصاص می‌دادید حداکثر با ۵ میلیون تومان ضرر از سهم خارج می‌شدید.
عنایت داشته باشید که وقتی یک اتفاق نامناسب سیاسی یا اقتصادی در کشور روی می‌دهد و کلیت بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در این حالت دیگر نمی‌توان انتظار داشت تا اقدامات فوق نتیجه‌بخش باشند زیرا بازار بورس درگیر یک ریسک سیستماتیک قرار می‌گیرد که غیرقابل‌حذف است و عموماً کل سهام موجود در بازار بورس را نشانه می‌گیرد و کلیه سهام برای یک الی چند روز نزول قیمت را تجربه خواهند کرد.
مؤلف: احمد لحیم گرزاده
